AKP nin Kullandığı Propaganda Teknikleri

Propaganda teknikleri

Sosyal Psikoloji yeni bilim dallarından biri olsa da çalışma alanları insan ilişkilerini incelediği için günümüzde sosyal psikolojinin ortaya koyduğu yöntem ve yaptığı araştırmalar sonucunda elde ettiği veriler kapitalizmin (gerek reklamcılık gerekse iktidarı ele geçirme ve iktidarlarını koruma açısından) en önemli silahlarından biri arasında yer almaktadır.

Birçoğu sosyal psikoloji bilimi tarafında temellendirilen ve sosyal psikolojinin de önemli çalışma alanlarından biri olan "propaganda" olgusunun sadece ufak ve göze çarpan kısmını inceleyelim.

Propaganda içerikli verilerin ve iletilmek istenilen mesajın, alıcıya hangi araçlar vasıtası ile aktarılıp ulaştırılacağı çok önemlidir. Bununla birlikte bilgi dağılımı stratejileri sadece propaganda mesajı ile birleştikleri zaman propaganda strateji olur aksi taktirde yani iletilmek istenen propaganda içeren mesajın nasıl iletileceği doğru belirlenemezse propaganda pek bir işe yaramaz. 

Bu mesajları tanımlamak, mesajların hangi yollardan yayıldığını çalışabilmek için şarttır. Bu yüzden propaganda oluşturmak için aşağıdaki teknikleri bilmek gereklidir:

·         Korkutma, korkulardan beslenme: Korkuya başvurma insanlar üzerinde korku yaratarak mesajı alan kişide beklenen davranışın ortaya çıkması sonucu destek sağlamayı hedefler. Örneğin, İsrail karşıtlarının "İsrail devleti ortadan kaldırılmalıdır" sözleri kullanılarak  Yahudi Halkını yok etmeyi amaçladığını düşünülebilir. Burada amaç Yahudi Halkına koku salma uslüyle anti siyonist yapılar yandaş toplama hedefi taşırlar. 

·         Bir otoriteye referans: Bir fikri, görüşü veya hareket planını desteklemek için bir otorite veya makam sahibini referans vermek. Buna örnek olarak da Tayip erdoğanın dindar bir toplum olduğu düşünülen Türkiye Toplumu için çokça dini referanslara (ayet, hadis Hz. Muhammed'in Sözleri) başvurduğu verilebilir. 

·         Tren etkisi: Hedef kitleye "herkes bunu yapıyor" diyerek mesajı alanda beklenen davranışı (beklenen davranış kendisine oy vermek olabilir). ortaya çıkması amaçlanır. Bir çok kişinin bilmediği bir bir şeyden bahsetmek yeri gelmişken uygun olacaktır; "herkes", "birçoğu", "bazıları" gibi ifadeler belirsizlik ve muğlaklık içerdiğinden ötürü kafa karıştırıcı niteliklerinden dolayı "hipnotik dil kalıpları" arasında yer alır. Kafası karışan kişi anlık da olsa sağlıklı düşünemeyeceği için kendisine iletilen mesajı fark etmeden bilinç altı alır ve kabul eder.  Çünkü kafası karışık olan kişinin bilinci o anda başka şeylerle (muğlaklığı ortadan kaldırmaya ve o "herkesin" tam olarak kim olduğunu düşünüyor olacaktır) meşguldür ve bilinç-sorgu duvarı etkisizdir.

·         a)Kalabalığa katıl: Bu teknik insanların kazanan tarafta olma dürtüsünü kullanır. İnsanların çoğu haklı, haksız veya doğru, yanlış ayrımı yapmadan kalabalığın, çoğunluğun yanında olmayı tercih eder. Bu davranışın temelinde insanın sosyal bir varlık olması içgüdüsü vardır. Bu teknik hedef gruba bunun bir kitle hareketine döndüğü ve onların da katılmasının kendi çıkarlarına olduğunu söylemeyi içerir. 

·         b)Kaçınılmaz zafer: Trene henüz katılmamış olanlar, kesin zafere giden yolda gidenlere katılmaya çağrılır. Hali hazırda trende olan veya kısmen trende olanlara da kalmalarının en iyi hareket olduğu fikri verilmiş olur.

·         Doğrudan emir: Bu tekniğin kullanılmasında emri veren Figürün otoriteye başvuruyor olması etkiyi artırır. Tayip Erdoğan'ın sıkça; ben bu ülkenin "BAŞBAKANIYIM" ifadesi buna en güzel örnektir. Başbakan ve başbakanlık makamı bir otoriteyi temsil eder, bireysel farklılık ne olursa olsun makamdan ötürü bu makamda olan kişinin dediğinin doğru olduğu ve iteat edilmesi vurgusu öne çıkar." Doğrudan emir karar verme sürecini basitleştirmeyi amaçlar. Propagandacı resimler ve kelimeler kullanarak dinleyicilere tam olarak ne yapmaları gerektiğini söyler. Diğer olası seçenekleri ortadan kaldırır. Emri vermek için otorite figürleri kullanılabilir ama şart değildir.

·         Reddin elde edilmesi: Tekniğin amacı, bir düşüncenin yada eylemin nefret edilen, korkulan, onaylanmayan veya küçük görülen bir grupta popüler olduğu fikrinin ve imajının verilmesiyle bu düşünce yada eylemin kabul edilmeyip bilakis reddedilmesini sağlamaktır. Dolayısıyla eğer mesajı alması istenen kitle, nefret edilen veya küçük görülen bir grup insanın da aynı fikri savunduğuna inandırılırsa hedef kitle bu görüşü terk eder. Gezi eylemleri sırasında "marjinal" lafını Recep Tayip Erdoğan'ın ağzından düşürmemesi bundan ötürüdür. Hakkını arayan veya haksızlığa karşı çıkan ve bunu eylemsel şekilde ifade eden kesimler marjinal olarak imajine edilip tanımlanmış ve toplumun bu eylemlere ve hak arayışlarına katılmaması beklenmiştir.

·         Işıltılı genellemeler: Parlak genellemeler bilgi veya akıl yürütme gerektirmeden kabul edilmesini sağlamak için yüksek değer taşıyan olgular ve inançlarla ilişkilendirilmiş, yoğun, duygusal olarak çekici sözlerdir. Herkesin istisnasız doğru olarak düşünerek değil duygusal olarak inandığı olgular üzerinden yürütülür. Vatan sevgisi, bayrak; barış, özgürlük, onur, v.s. gibi duygulara ilişkilendirilir. Sözler muğlak ve herkes için başka bir manaya gelebilecek olsa da anlamları hep olumludur: Ülkedeki gelir grubunun arttığı, istikrarın süregeldiği, ülkenin dünyada saygın bir kimliğe kavuştuğu propagandasını Tayip Erdoğan sürekli yapmaktadır.

·         Rasyonalizasyon: Demagoji olarak da bilinir. Saçma sapan şeyler dahi bireyler veya gruplar tarafından tartışılır hale getirilip davranış veya inançları bazı genellemelerle akla uydurma çabasıdır. Muğlak ve hoş sözler genellikle böyle hareket ve inançları haklı göstermek için kullanılır.

·         Kasıtlı muğlaklık: Propagandaya maruz kalan kesimlerin olgulara kendi fikirlerini katmaları veya en azından böyle düşünmelerini sağlamak için muğlak genellemeler yapılır, bu tarz ifadeler mesaj içeriğinde çokça kullanılır. Amaç kitleyi gerçekliğini analiz etmeden veya uygulanabilirliğini veya mantıklı olup olmadığını sorgulayıp incelemeden bazı belirsiz sözlerle harekete geçirmektir.

·         Transfer: Aynı zamanda ilinti kurma olarak da bilinen bu teknik, bir birey, grup veya bir değerin iyi veya kötü özelliklerini bir diğerine hedef kitleye kabul ettirmek veya reddettirmek  için aktarmaktır. Bu teknik genellikle suçu problemin bir üyesinden diğerine transfer etmek için kullanılır. Gene gezi olaylarında protestoların “faiz lobisi” tarafından yaptırıldığı yalanı buna en güzel örneği oluşturur.

·         Nedeni aşırı basitleştirmek: Sosyo-politik ve ekonomik yada askeri sorunların karmaşkılık halinin bilinen genellemeler yoluyla izahını yapmak ve sorun ve problemlerin gerçek nedenlerini göstermemek üzerinde kurgulanan bir tekniktir.  

·         Sıradan vatandaş: Sıradan Vatandaş-Sokaktaki adam yaklaşımı propagandacının görüşünün sokaktaki adamın sağ duyusu tarafından da desteklendiğini göstermek amacı taşır. Hedef kitlenin güvenini kazanmak için gayri resmi bir havada ve tarzda sunulur. Propagandacılar sokak dili ve davranışı kullanarak kendi görüşlerinin ortalama bir kişinin de görüşü olduğu izlenimi verir.

·         Tanıklık: Tanıklıklar alakalı veya alakasız alıntılardır. Özellikle bir kişiyi, politikayı, hareketi veya programı desteklemek veya yermek için söylenmiş sözlerden yapılan alıntılardır. Alıntı yapılan kişinin (uzman, halk tarafından saygı duyulan bir kişi v.b.) şöhreti sömürülür. Tanıklık saygı duyulan bir kişinin propaganda mesajına resmi desteğini içerir. Bu hedef kitlenin kendini bu saygı duyulan kişi ile özdeşleştirmesi ve onun fikirlerini kabullenmesi amacıyla yapılır.

·         Damgalama: Bu teknik propagandanın hedefini nefret edilen veya istenmeyen bir şeyle damgalayarak onun hakkında bir önyargı oluşmasını sağlamayı içerir. Gezi eylemleri sırasında eylemcilerin “kutsal mekânlara” ayakkabıyla girdiği veya buralarda içki içtiği, başörtülü bir kadına eylemciler tarafından saldırıldığı yalananı hatırlayacağınız gibi Recep Tayip Erdoğan tarafından uydurulmuş ve gezi eylemcileri dinsizlik Damgalanmaya çalışılmıştır.

·         Günah keçisi: Suçu aslında suçlu olmayan bir kişiye veya gruba atmak. Böylece gerçekten suçlu olanlar korunur veya sorunun çözümüne harcanacak çabalardan dikkat başka yere çekilir. Buna örnek olarak da 17 Aralık operasyonunda suçlunun paralel yapılar Fetullah Gülen ve cemaati vurgusu tamda bu tür propaganda türüne örnek teşkil eder.

·         Erdem sözleri: Bunlar bir kişi veya konuya başlandığı zaman hedef kitlede olumlu bir imaj sağlayacak sözlerdir. Barış, mutluluk, güvenlik, akıllı liderlik, özgürlük v.b.

·         Sloganlar: Slogan kısa, çarpıcı bir söz veya cümledir. Damgalama içerebilir. Slogan haline getirilmiş fikirler ikna edicidirler.

·         İfade edilmemiş kabuller: Bu tür propaganda mesajınız açıkça ifade edildiği takdirde kabul görmeyecekse kullanılır. Bunun yerine mesaj sürekli farz edilir veya kabul edilir. Örneğin Tayip Erdoğan’ın Amerika ve İsrail’in işbirlikçisiyim demek yerine Büyük Orta doğu Projesinin Eş başkanıyım demesi gibi.

Propagandanın yayılması için teknikler

Propagandayı yaymak için kullanılan yaygın yöntemler arasında haberler, hükümet raporları, tarihin tekrar yazılması, uydurma bilim, kitaplar, broşürler, propaganda filmleri, radyo, televizyon ve posterleri sayabiliriz. Radyo ve televizyonda propaganda haberlerde, güncel olaylarda, konuşma programlarının içinde veya reklam olarak yer alabilir.